UVOD

Fondacija mentalne higijene „Exspecto” je u novembru, 2006. godine krenula sa radom i sa svojim prvim projektom namenjenom prevenciji zloupotrebe psihoaktivnih supstanci, izložbom „Metamorphosis-droga“. U proteklih jedanaest godina samo u ovaj projekat je bilo uključeno više od 30.000 đaka i roditelja sa teritorije Subotice i šire, kao i stručnjaka iz prosvete, socijalne i zdravstvene zaštite kao i civilnog sektora. Obzirom da ugovor za izložbu „Metamorphozis-droga“ odlukom Gradske uprave nije obnovljen, sledeći programi Fondacije su namenjeni prevenciji i sanaciji posledica zloupotrebe PAS:
•    predavanje prevencije narkomanije pod nazivom „Droga? – Ja biram realnost“ za  
     učenike osnovnih i srednjih škola iz Subotice
•    klub Anonimnih Alkoholičara
•    grupa podrške za članove porodica u kojima postoji zavisnik od PAS
•    individualne konsultacije, savetovanje, koordinacija 
•    tribine „Uticaj narkomanije na moj život“
•    vršnjačke edukacije „Izazovi-droga, odoleti ili ne?
Programi prevencije zlostavljanja dece
•    Edukacija za volontere u istraživanju Nacionalne studije o društvenom problemu seksualnog zlostavljanja dece u Republici Srbiji
•    Javni čas sa Incest Trauma Centrom
•    Instalacija pod nazivom „Ja koju/kojeg niko ne poznaje“  
•    Izložba: „Da ne bude tabu – prevencija seksualnog zlostavljanja dece i žena“
Individualni savetodavni psihoterapijski rad
Istraživanje
•    Izazovi-droga, odoleti ili ne – longitudinalno istraživanje 2007, 2011, 2015, 2018. godine
Istraživanje Izazovi-droga! sprovedeno je četvrti put tokom 2018/19. školske godine. Prema poslednjim rezultatima, korišćenje legalnih i ilegalnih droga se među učenicima osnovnih i srednjih škola po većini kriterijuma smanjilo naspram predhodnih godina. U Subotici u 2006/07. školskoj godini 28%, u 2010/11. školskoj godini 26%, u 2014/15. školskoj godini 20% dok u 2018/19. školskoj godini 17% učenika srednjih škola je probalo ili konzumira neku vrstu opojnih droga. U osmim razredima, u 2006/07. školskoj godini 6%, u 2010/11. školskoj godini 3%, u 2014/15. školskoj godini 5% dok je u 2018/19. školskoj godini 2% mladih imalo iskustvo sa drogama. Po najnovijem istraživanju  korišćenje alkohola među osmacima je 13%, (2007 - 34%, 2011 - 22%, 2015 – 18% ) dok je kod srednjoškolaca 60% (2007 - 75%, 2011 - 77%, 2015 – 71%)  - koji nedeljno bar jednom piju alkoholno piće. Ovakvi rezultati istraživanja ukazuju na veliki problem vezan za zloupotrebu alkohola među mladima u Subotici kao i na važnost sistematske edukacije mladih o posledicama zloupotrebe istog. Među učenicima osmog razreda njih 5% puše (2007 - 17%, 2011 - 6%, 2015 - 21%), dok 34 %  rednjoškolaca puši makar i povremeno (2007 - 41%, 2011 - 32%, 2015 - 35%). Svi navedeni rezultati govore o važnosti kontinuirane edukacije mladih putem programa koji su namenjeni prevenciji zloupotrebe PAS, a koji će se sprovoditi sistematski i kontinuirano uz stalnu evaluaciju ostvarenih rezultata.
Najveći međunarodni projekti
•    „Droge ne poznaju granice“ – IPA program prekogranične saradnje Mađarska – Srbija, 2012 godine
•    partnerska podrška i saradnja sa fondacijom The Global Fund for Children, USA
Za ovih dvanaest godina uspeli smo uključiti u naše programe neposredno oko 55.000 naših sugrađana.

Narativni izveštaj o realizaciji programa u 2018. godini
1.Programi prevencije narkomanije
Interaktivno predavanje „Droga? – Ja biram realnost“    
Umesto izložbe „Metamorphozis – droga“, a za potrebe projekta podržanog od strane The Global Fund For Children, osmislili smo interaktivno predavanje prevencije narkomanije pod nazivom „Droga? – Ja biram realnost“ koje smo realizovali tokom 2018. godine. Predavanje su posećivale grupe mladih iz osnovnih i srednjih škola u Subotici.   Jedna poseta je trajala 1,5 - 2 sata, a grupa se sastojala od 15 učesnika.
U 2018. godini, imali smo ukupno 100 grupa što znači da je predavanje posetilo oko 1500 posetilaca.
Iz Grada Subotice izložbu je posetilo 13 osnovnih škola sa svojim osmim razredima i učenici  2.  razreda iz 4 srednje škole.
Grupa podrške
Tokom cele godine smo vodili Grupu podrške za članove porodice zavisnika od PAS. U 18 susreta u trajanju od dva sata se uključilo 4 članova iz 3 porodice.
Tribine o narkomaniji – „Uticaj narkomanije na moj život“
Tokom 2018. godine smo organizovali tribinu “Uticaj narkomanije na moj život“ za učenike srednjih škola na srpskom i mađarskom jeziku. Gost - predavač bio je bivši, izlečeni zavisnik od PAS iz civilne organizacije „Marita“ iz Novog Sada. Svedočio je o svom narkomanskom životu i o lečenju, kao i o posledicama koje je njegov izbor imao na njegov životni put. Na tribini su učestvovali učenici Tehničke škole „Ivan Sarić“, Politehničke škole, Hemijsko-tehnološke škole i škole „Deže Kostolanji“. Održane su četiri tribine u trajanju od dva školska časa na kojima je prisustvovalo 250 učenika.
Vršnjačke edukacije
Tokom novembra-decembra su držane dve vršnjačke edukacije pod nazivom „Izazovi – droga, odoleti ili ne?“, na srpskom i mađarskom jeziku, za učenike prvih razreda srednjih škola. Edukacije su trajale tri dana, ukupno 9 sati. U obe edukacije su bili uključeni učenici iz Politehničke, Muzičke, Medicinske, Hemijsko-tehnološke i Tehničke škole. Na svakoj od edukacija je učestvovalo po 13 učenika.
 Anonimni Alkoholičari (AA)
Grupa Anonimnih Alkoholičara (AA) je počela sa radom u aprilu 2013. godine. Tokom 2018. godine nedeljno jednom, ukupno 46 puta, su održali svoje sastanke, pomogli jedni drugima i primali nove članove. Grupa je ostvarila značajan kontakt i saradnju sa odeljem subotičke Psihijatrije pa samim tim i mogućnost za dugotrajnu i sistematsku podršku nakon bolničkog lečenja. Sastancima mogu da se priključe svi zainteresovani koji imaju problem sa alkoholom i koji žele da prestanu sa pijenjem.  
2.Saradnja sa raznim institucijama i civilnim organizacijama
Nastavili smo saradnju sa raznim institucijama i organizacijama, koje u svom delokrugu rade na problematici narkomanije, mentalnog zdravlja ili psihoterapije (Policija, Dnevna bolnica, Patronažna služba, Zavod za javno zdravlje, Centar za socijalni rad, Kancelarija za mlade, Crveni krst, civilna organizacija „Marita“, Incest Trauma Centar, Dule Srbije, Savez društva psihoterapeuta Srbije, Udruženje dečje integrativne psihoterapije, Učiteljski fakultet u Subotici, Pedagoško društvo severno bačkih i južno bačkih pedagoga, Predškolska ustanova „Naša radost“, civilna organizacija „VANCSESZ“, osnovne i srednje škole u Subotici i u regiji, lokalni i regionalni mediji itd.). 
3. Konsultacije, koordinacija, savetodavni i psihoterapijski rad 
Bavimo se individualnim savetodavnim radom i konsultacijama lica koja su nam se obratila zbog raznih problema, psihoterapijom kao i koordinacijom lečenja zavisnika od PAS. Tokom 2018. godine, Fondaciji se za pomoć obratilo 35 osoba, sa kojima su se susreti odvijali u više navrata po dogovoru. Ukupno je ostvareno 208 sati individualnih konsultacija, psihoterapija i savetovanja.
4. Autogeni trening – trening psihorelaksacione tehnike 
 Ove godine je planirano da se Autogeni trening održi za učenike Muzičke škole, međutim, obzirom na gust raspored nastave koja se odvija i u večernjim čaovima, grupa nije uspela da se formira.
5. Stručno usavršavanje
Stalno zaposlena stručna saradnica Fondacije je u permanentnoj edukaciji - prisustvovala je edukaciji iz Klasične transakcione analize u trajanju od 60 sati, Progresivno mišićne relaksacije u trajanju od 9 sati, treningu za Trenera progresivno mišićne relaksacije u trajanju od 8 sati, kao i Relaciono-integrativne transakcione analize u trajanju od 64 sata.

Brojčani podaci rada za 2018. god.

Grupa na preventivnom predavanju:      100       
Posetioca na predavanju:         1456
Grupa podrške:                                   18 susreta    
Vršnjačke edukacije                           2x3 susreta, 9 sati, 26 osoba
Anonimni Alkoholičari:                    46 susreta
Tribina o narkomaniji                        4 (250 učesnika)
Individualne konsultacije, savetodavanje, koordinacija:    35 osoba (208 sati)

      Ukupno korisnika naših programa, usluga, akcija: cca 1800 osoba